divendres, 27 de maig del 2011

Garriga Trullols e l'occitan estandard

La gramatica e lo vocabulari de çò qui lo sénher Garriga Trullols apèra - a tòrt- occitan estandard qu'estón concebuts non pas segon los parlars occitans, mès segon los parlars lengadocians. Qu'ei doncas un estandard dialectau. Aperar occitan estandard l'estandard lengadocian qu'ei har deu lengadocian ua lengua per se e non un dialècte de l'occitan. A jo, qui non hèi nada distincion ni de natura ni de valor enter parlar e lengua, aquerò no'm pausaré nat problèma. Per jo, lo lengadocian qu'ei ua lengua tan valedera com ac ei lo francés o lo catalan o lo gascon.

Totun, lo lengadocian qu'ei classificat com dialècte de l'occitan, com ac son las autas modalitats de l'occitan. De cara a l'occitan, l'estandard lengadocian qu'ei doncas sonque un estandard dialectau, com ac son -pausats per cas- l'estandard literari guipuscoan (aperat centrau) e l'estandard literari navarro-labordan en basco. Los bascos qu'an resolgut aqueste copacap lingüistic en hargant un estandard "segon los parlars bascos": atau qu'estó inventat un parlar navèth, artificiau, composicionau, a partir de mei d'un dialècte. Atau que vadó lo basco unificat, hèit lengua oficiau en Euskadi e arreconegut e emplegat en tot Euskal Herria com estandard de la lengua basca. Los occitans qu'an tostemps refusat de seguir aqueth camin, per arrasons qui non son pas jamés estadas analizadas de manèra pregona, ce'm sembla. En occitan, la proposicion d'un estandard basat sus un dialècte solet qu'obrí via tà l'esclatament de la lengua occitana en estandards dialectaus multiples.

En Aran, a on coexisteishen 8 varietats occitanas (un brigalhon) diferentas enter si, l'estandard oficiau de l'occitan qu'ei aranés. Qu'ei basat suu parlar de Vielha. Aran que hè partida deu Principat de Catalonha e los Aranés que son ciutadans de plen dret d'aqueth principat. Qu'ei donc normau que l'occitan oficiau en Principat de Catalonha sia la varietat pròpia deu Principat, qu'ei a díser la qui ei oficiau en la Val D'Aran. E de totas manèras, los parlars aranés non son pas lengadocians, que hèn partida deu grop sud-orientau deu gascon. Non son pas - o en tot cas pas directament - concernits per la normativizacion lengadociana, contràriament a çò qui sembla pensar lo sénher Garriga Trullols. Que lo lengadocian sia estudiat e practicat en Catalonha qu'ei evidentament ua bona causa. Totun, n'ei pas normau que l'aranés, aumens la sua varietat oficiau, non sia pas jamèi estat objècte de promocion e d'ensenhament au CAOC. Deféner l'occitan, en Principat de Catalonha com enlòc mes, que passa prumèr per deféner la varietat locau. Qu'un catalan emplegue l'occitan lengadocian tà parlar a un aranés n'ei pas ua manèra de deféner l'occitan, qu'ei evident. Que sabem tots quin aquò s'acaba: en catalan o en castelhan. D'aulhors, quan lo Sénher E. Garriga escriu ua letra au futur sindic d'Aran, lo sénher C. Barrèra, tà'u felicitar, en quina lengua ac hè?
En catalan, plan segur.

Ensenhar l'aranés qu'ei vadut ua urgéncia, e pas sonque en Principat de Catalonha.

4 comentaris:

Salvador ha dit...

Si no m'equivoco aquest senyor vol que la Val d'Aran canviï de llengua i passi de l'aranès-gascó a un suposat occità unificat que seria el llenguadocià: L’aranès és un petit subdialecte del gascó i el menys parlat, amb moltes influències castellanes i catalanes.

Em temo que per aquest camí només aconseguirà que tots acabin parlant castellà, que ja és la tendència actual.

Joan de Peiroton ha dit...

Salvador: sí, em sembla evident, a mi també.

. ha dit...

Saps? Jo, ignorant de la vida, quan vaig començar a descobrir l'occità (un descobriment relativament recent), el vaig descobrir en llenguadocià i no ha estat fins aquest any que he sabut d'altres parlars. Així és com, ben sabent que l'occità que es parla a Catalunya és l'aranès procur anar reaprenent el poc que m'han ensenyant.

I és que el més lògic, com has dit, és que si s'ha d'aprendre un occità a Catalunya sigui el que es parla a casa, la qual cosa no significa secessionisme ni molt menys, significa deixar bategar una llengua emparedada en vida.


Salut!

Joan de Peiroton ha dit...

Jordi Riera: L'occità es tot un món, oi? És una llengua que, encara que t'expresses en ella i la té com a llengua natural, no la sap parlar. Per qué parlar occità vol dire parlar totes les varietats, suposo. Doncs saber parlar en occità no vol dir saber parlar occità. Això sí es complicat!